غرب گرایی و غرب ستیزی در شعر معاصر ایران و عرب

این تحقیق دور? مشروطیت تا پایان دور? پهلوی اول در ایران (1286-1320ش) و دور? نهضت (1907-1941م) در کشورهای عربی را در بر می گیرد. عصر نهضت در کشورهای عربی از 1897م تا به امروز است و ما در این نوشتار در پی آن هستیم تا با توجه به تاریخ، حوادث اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در زمان تعیین شده، موضوع غرب گرایی و غرب ستیزی را در ادبیات سه کشور بررسی کنیم. آنچه در تاریخ و اجتماع و سیاست ایران، عراق و مصر رخ داد که باعث نفوذ هر چه بیشتر فرهنگ غربی شد. در اینجا بحث ما، بحثی ارزشی دربار? خوب یا بد بودن غرب و فرهنگ غربی نیست، بلکه سخن از تأثر است و آنچه زمینه های این تأثر را به وجود آورد و تقویت کرد. در این نوشته غرب تنها یک مفهوم جغرافیایی نیست، بلکه مفهومی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. چراکه وقتی فرهنگ بیگانه که در این مقال همان فرهنگ غرب است، وارد جامعه ای شود، در هم? ابعاد آن جامعه تأثیر گذاشته آن را با خود همسو می کند. تأثیر یک فرهنگ بر فرهنگ جامع? دیگر باعث تغییر در هم? جوانب آن جامعه می شود که ادبیات یکی از آن هاست. این که فرهنگ و اندیش? غربی با نفوذ خود در ممالک شرقی باعث چه تغییراتی در ادبیات و به طور خاص در شعر این سه کشور شده است، هدف این نوشتار است. این که عکس العمل شاعران این دوران چگونه بوده است. آیا شیفت? فرهنگ غربی شده کشور و مردمشان را فراموش کرده غرب گرا شدند؟ یا مثل تعدادی از مردم برای فرار از جنبه های منفی فرهنگ غرب به آن بی توجه بودند و جزو دست? غرب ستیزان قرار گرفتند؟ شاعران این دوره نه در گروه اول قرار می گیرند و نه در گروه دوم، بلکه رویارویی با فرهنگ و اندیش? غرب باعث آشناشدن آنان با پیشرفت جوامع غربی شد و دریافتند که در جامعه ای ایستا زندگی می کنند، درحالی که غرب به سرعت در حال پیشرفت است. این شناخت و آگاهی باعث بیداری آنان و دریافتن عقب ماندگی های کشور خودشان بود. در واقع رویارویی با غرب و شناخت فرهنگ غربی باعث به وجود آمدن انگیز? پیشرفت و تلاش آنان برای بیداری و پیشرفت مردم شد. در این نوشتار اندیشه های غربی که در سال های تعیین شده به این سه کشور وارد شده است، معرفی می کنیم و به تأثیر آن بر شعر و تفکر شاعران این دوره می پردازیم.